Nghịch lý thị trường dầu mỏ: Nhiên liệu hóa thạch dần bị thay thế, vì sao giá dầu vẫn leo thang?

Sau cuộc cách mạng dầu đá phiến, đến nay, thị trường đang chứng kiến những biến động đáng kể, chủ yếu do sự thay đổi cung – cầu từ thị trường dầu thô. Theo oilprice, giá dầu thô ngọt nhẹ của Mỹ (WTI) lúc 6h 20′ ngày 30/11 (giờ Việt Nam) tăng 0,97% (tương đương 0,680 USD/thùng), lên 70,63 USD/thùng. Cùng thời điểm, giá dầu thô Brent giao tháng 1 cũng tăng 0,99% (hay 0,72 USD/thùng) lên 73.44 USD/thùng.

Những đợt biến động giá này là do sau khi đại dịch COVID-19 dần lắng xuống, tình trạng thiếu hụt cung trên thị trường dầu thô vẫn tiếp tục kéo dài, thậm chí lâu hơn nhiều so với trong quá khứ.

Kể từ tháng 6/2020, khi Tổ chức các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) và các đối tác (OPEC+) cắt giảm mạnh sản lượng 10 triệu thùng/ngày, thị trường dầu mỏ toàn cầu đã chuyển từ thế cung lớn hơn cầu sang cầu lớn hơn cung. Hiện nay, tình trạng này vẫn chưa có dấu hiệu thay đổi.

Đáng chú ý, trước đó, các chuyên gia đều nhấn mạnh rằng nhiên liệu hóa thạch sẽ dần bị thay thế. Cơ quan Năng lượng Quốc tế cho hay, quá trình chuyển tiếp năng lượng đã được tiến hành. Những nguồn nhiên liệu mới đã là nguồn sản xuất điện thứ hai, chỉ sau than đá, và sẽ trở thành nguồn cung cấp điện chính từ nay tới năm 2040. Song giá dầu thế giới vẫn tiếp tục tăng đột biến.

Vì sao lại như vậy?

Thực tế, đây không phải lần đầu thế giới đối mặt với nguồn cung nhiên liệu thiếu hụt trầm trọng, cũng không phải lần đầu giá một nguyên liệu lập mức cao kỷ lục trong khi đã có nguyên liệu khác thay thế.

Một trong những hiện tượng đó là dầu cá voi của thế kỷ 19. Thế kỷ 18 và đầu thế kỷ 19, con người sử dụng dầu cá nhà táng làm chất đốt cho đèn. Dầu cá voi khi ấy có rất nhiều tác dụng: làm chất đốt, bôi trơn, chế xà phòng, tạo sáp nến, sử dụng trong việc dệt vải, bện dây thừng.

Tuy nhiên, công dụng chủ yếu của dầu cá voi bấy giờ là làm dầu đốt đèn. Dầu cá voi có thể được sử dụng trong đèn dầu, cung cấp ngọn lửa không khói. Chất lượng của dầu cá voi cao hơn rất nhiều so với sáp ong hay mỡ động vật (là những nguồn chất đốt lúc bấy giờ). Đây cũng chính là lý do đẩy nhu cầu săn bắt cá voi để lấy dầu tăng cao.